Tríptico

Narcopolítica: o triunfo da anomalía franquista no corazón da seudodemocracia actual

Esta é, sen dúbida, unha desas fotos afortunadas que alguén fixo sen saber o seu significado exacto fai unha chea de anos. O actual presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, nunha embarcación alá polo 1995 acompañado do contrabandista de tabaco e narcotraficante Marcial Dorado.

Descontando o inevitable trasfondo homoerótico da fotografía -potenciado por eses estraños pegotes brancos na espalda do presidente-, o seu significado, hoxe, abril de 2013 envíanos de volta non xa 18 anos atrás, senón aos 38 que marcan a morte do dictador Franco e a labor de ciruxía plástica feita ao seu rexime coñecida baixo o nome de "transición". Ciruxía cuxas costuras, por certo, levan xa unha tempada saltando por todas partes no que son demostracións da súa fatiga histórica, do seu esgotamento e da súa liquidación que se vai albiscando -todavía coas súas liñas difusas- no horizonte en forma de III República.

A imaxe cristaliza o encontro de dous mundos en apariencia antagonistas: o do poder autoevidente da política e o do poder subterráneo das mafias de todo tipo. E digo "en apariencia" porque o rexime anterior á democracia que vivimos era, baixo a súa fachada de corte fascista e a súa ideoloxía nacional-católica, a plenitude da corrupción institucionalizada. Baixo a superficie da moralidade católica e o suposto amor á patria expañola, unhas cantas ducias de familias tiñan o poder de facto do estado (económico e político), unhas cantas centas ocupaban un segundo grao con aspiracións e unhas poucas miles constituían a base dunha burguesía privilexiada derivada do resultado da guerra civil. Uns cantos millóns de expañois interiorizaban a ideoloxía dominante e asumían acriticamente os vectores de pensamento das élites gobernantes coa esperanza de mellorar as súas precarias -cando non miserables- condicións de vida.

A herencia recibida, polo tanto, cando chega o ano 1975 e o suposto cambio de mans do poder, ten lugar nun clima social caracterizado pola fenda estraordinaria no social e no político entre as apariencias e a realidade.  A democracia, o goberno de calquera no seu sentido máis pleno, é de facto, a forma que as élites de primeiro, segundo e terceiro grao asumen para continuar co control do país. Para conter calquera posible estoupido social ou calquera tentación de revolta levántanse algunhas barreiras institucionais para deixar pasar a algúns escollidos procedentes da base da pirámide social.

A política, tras as eleccións de 1977, é un xogo no cal as reglas están trucadas. A estrutura do estado está blindada por unha constitución que protexe ao herdeiro de Franco e por varios artigos que sinalan o papel do exército en caso de que algunha rexión histórica decida seguir o seu propio camiño. As elites económicas e políticas procedentes do franquismo seguen ao seu, ocupando cargos decisivos nos postos centrais do estado, nos propios partidos políticos e nos medios de comunicación, vendendo unha historia de reconciliación nacional e de amnesia necesaria que serve para ocultar a permanencia dos rasgos distintivos do rexime anterior: corrupción, control das estruturas do estado, vixiancia policial das disidencias máis radicais e ese "deixar facer" relacionado coa vida privada e as costumes sociais que se presenta como a suposta gran victoria do novo rexime.

Nas décadas dos oitenta e os noventa, para os cachorros do partido que recolle esa masa social coñecida como "franquismo sociolóxico", as siglas AP primeiro e PP despois son, basicamente, a rampa de lanzamento cara un universo de relacións sociais privilexiadas e de impunidade que lles permite medrar social e economicamente a gran velocidade. Persoaxes de mediocridade recoñecida ascenden polo labirinto da estrutura do estado grazas aos apelidos, ás amizades ou ás redes de contactos nas que familia, empresa e circuito de ocio compleméntanse e retroaliméntanse. O lema é "tonto o que non se enriqueza". A corrupción é a forma de relacionarse. O estilo mafioso é a normalidade neses anos (xa o era dende 1939 polo menos). Favores, sobornos, nepotismo, evasión de capitais, contas en paraísos fiscais, testaferros, bens a nome de familiares, oposicións amañadas, cargos de confianza a dedo, etc, etc. A cultura política dos nosos gobernantes procede deste inesgotable campo semántico derivado da palabra "corrupción" e é a forma de conservar intactos uns privilexios que fan da desigualdade o eixe vertebrador na súa concepción da sociedade.

Cando Núñez Feijóo sube a esa lancha en 1995 e despois vai esquiar co contrabandista-narco a algún lugar onde había neve, e vai tamén con el e o seu círculo a festas en Portugal non se fai demasiadas preguntas. É o "normal". Ese ritmo de vida -dando por boa a maior: que non tiña nin idea de quen era o ghicho- é o que debía ser para o seu círculo, para o seu ambiente social. Feijóo é representativo dunha clase social que cre ser merecedora de todos os privilexios e que merece ser a que goberne o país (Galiza ou Expaña), e que ve na democracia unha forma moderna e presentable socialmente de manter intacta a estrutura económica anterior construída a base de círculos concéntricos nos cales o radio do círculo vai inverso á riqueza a distribuir entre os que o constitúen.

Feijóo é a cristalización dunha serie de valores anteriores a el. É a encarnación dunha forma concreta de entender a sociedade e a política. É o epifenómeno dunha ideoloxía que exerce o control da realidade dende todas as frontes posibles e que aínda se sorprende cando, caído o velo da ficción democrática baixo o que vivimos, vemos en crú a estrutura de relacións que sostén esta ficción: empresarios, políticos, delincuentes, todos na mesma nave, remando xuntos para manter o control e conservar intactos os réditos logrados tras a barbarie da guerra gañada co soporte do nazismo alemán e o fascismo italiano.

A mirada alucinada de Feijóo na rolda de prensa posterior á fotografía o dicía todo: "non fixen nada malo". Só facía o que tiña que facer, en afortunada frase de Aznar que oculta un resto non enunciado que podería escribirse asi: "para manter os meus privilexios e os dos meus e para que as cousas seguiran como debían".

Xa o dixen nalgunha ocasión por aquí: Galicia é Sicilia sen pistolas. Non as precisan.