Yukata Taniyama

Busco información na wikipedia acerca dos matemáticos renacentistas italianos, Scipione del Ferro, Tartaglia, Bombelli, Cardano e outros para un traballo que estamos a facer no cole. Despois dun rato de lectura e notas fago algo que levaba tempo sen practicar: comezo a saltar polos enlaces dos artigos descontroladamente. Tras varias páxinas lidas en diagonal á vella usanza entro no texto sobre o último teorema de Fermat e os intentos fracasados -dende o século XVII- por demostralo. Na parte final o artigo fala da famosa demostración de 1995 a cargo do británico Andrew Wiles (case unha década de dedicación, noventa e oito páxinas só comprensibles por un puñado de matemáticos no mundo) e a súa base, o Teorema de Taniyama-Shimura, anteriormente coñecido como Conxetura de Taniyama-Shimura. Entregado xa por completo á deriva interneteril -embriagado, máis ben- remato lendo a biografía dos dous matemáticos xaponeses que nos anos cincuenta do século XX sentaron as bases da relación entre as formas modulares e as curvas elípticas (e, polo tanto, da demostración posterior do teorema de Fermat), cando, de súpeto, unha nota tráxica frena en seco a miña surfeada hipertextual. Yutaka Taniyama, matemático brillante e prototipo de científico despistado e creativo, quitouse a vida o 17 de novembro de 1958 cando tiña trinta e un anos. O artigo recolle un fragmento da súa nota de suicidio:

Ata onte non tiña a intención definitiva de suicidarme. Máis de un debe ter notado que ultimamente estou canso tanto física como mentalmente. Eu mesmo non o entendo de todo, pero non é o resultado dun incidente particular, nin unha cuestión específica. Simplemente quero dicir que perdín a confianza no futuro. Quizais o meu suicidio poida perturbar ou ser un duro golpe para certas persoas. Espero sinceramente que este incidente non ensombreza a vida desta persoa. En calqueira caso, non podo negar que esta é unha especie de traizón. Excusade o meu comportamento. É o último acto que fago ao meu modo, como veño facendo a miña maneira toda a miña vida.

Esa persoa da que fala na nota era a súa parella, Misako Suzuki, coa que estaba a piques de casar. Devastada pola morte de Taniyama suicidarase ela tamén un mes máis tarde deixando a súa propia nota de despedida:

Prometímonos que non importaría cara onde nos dirixíramos, nunca nos separaríamos. Agora que se foi, eu tamén teño que partir a reunirme con el

O artigo remata cun breve texto do seu amigo e colega de departamento Goro Shimura, no cal este glosa a figura do malogrado Taniyama:

Taniyama foi siempre amable cos seus colegas. Foi o apoio moral de moitos matemáticos que o coñeceron e estiveron en contacto con el, incluíndo por suposto a min mesmo. Probablemente, nunca foi consciente do papel que estaba xogando. Aprecio a súa noble xenerosidade máis agora que cando estaba vivo. Porén, ninguén foi capaz de darlle todo o apoio cando o necesitaba desesperadamente. Síntome realmente abraiado pola dor máis amarga.

Penso en Taniyama. Esa nota de suicidio na cal non hai rastro dos excesos retóricos propios de tal xénero literario. Case como se esta fora a formalización dun acto burocrático calquera, unha nota dirixida a algún funcionario da administración. Se acaso, destaca ese exceso de contención que os occidentais temos asociado á cultura nipona. "Perdín a confianza no futuro", a forma elegante de expresar a sombra que nos ronda a todos dende que adquirimos o don da palabra. Coma se a existencia posibilitara algún tipo de confianza nos tempos que están por vir, dos cales so sabemos unha única cousa con certeza. Taniyama posiblemente perdera, máis que no futuro, a confianza no sentido. Quizais peor aínda, que non tivera forzas para vivir con ese coñecemento co que todos convivimos: a ausencia de propósito e de sentido características da existencia. Ambas cousas pertencentes ao dominio da linguaxe e non da vida. Entre a beleza abstracta dos seus teoremas posiblemente albiscara algo parecido a unha trascendencia insoportable. Vexo a Taniyama na fotografía de abaixo. Trinta e un anos. Eu xa nin lembro quen era con esa idade. Posiblemente nas miñas expectativas non entraba ser o que son agora. No camiño aprendín a convivir coa ausencia de sentido, coa falta de propósito, coa sensación de que todo o que importa é feble e está sempre a piques de desaparecer. E o único coñecemento realmente valioso sae desta experiencia: a nosa tarefa está aí, en manter en pé as cousas importantes, sempre no aramio e listas para esvaecer. É un traballo ridículo e condeado de antemán ao fracaso. Quizais por iso, e case so por iso, merece tanto a pena, estimado Yukata Taniyama.