A poesía como arte insurxente, Lawrence Ferlinghetti

 

Ás veces -contadas- podemos dicir en voz alta: Believe the Hype! Esta tradución ao galego por parte da editorial Rodolfo e Priscila (a cargo de Daniel Salgado) do célebre libro de aforismos de Lawrence Ferlinghetti é unha invitación a crer, non só no hype, senón na poesía e, por extensión na vida. O prólogo fala desta obra como "o manual de instrucións, a caixa de ferramentas do poeta moderno". A súa profundidade e agudeza desbordan o poético-literario e asulagan o campo do puramente vital. Son aforismos para deterse neles e saborealos con calma, para perderse nesa densa urda de fondo e forma no que baixo a apariencia de afirmacións rotundas ás veces se atopan interrogantes sutís, chamadas a acción ou desafíos persoais e colectivos.

Persegue a balea branca mais non a arpoes. No canto, atrapa a súa canción.
Permítete un voo cegador, voos de imaxinación escandalosa.
Excede todas as grandes expectativas e as máis horribeis profecías.

Ás veces intercala proclamas políticas e mesmo cita a Gramsci abertamente

Resiste moito, obedece menos.
Desafía o capitalismo que se enmascara na democracia.
Desafía todas as crenzas políticas, mesmo o populismo radical e o socialismo hooligan.
Gloria ao pesimismo do intelecto e ao optimismo da vontade.

Por riba de todo, o libro está cheo de arroutadas líricas nas que a beleza non consiste nesta identificación contemporánea co "bonito". Máis ben, o seu concepto e o seu uso inscríbense naquel programa desenvolto polo filósofo Friedrich Schiller en "Cartas sobre a educación estética da humanidade" na cal o autor avogaba por tal educación (en vez da racional vehiculada polo entendemento) para que a humanidade acadara un comportamento realmente ético:

Poesía unha procesión de aves acuáticas en voo mesturada con accidentes de motor.
A poesía é o zanate de esteiro cantando ao solpor no curuto das árbores de xacarandá na praza de San Miguel de Allende.
E todos os paxaros do universo arrexuntados nun libro inmenso.

A poesía pode sentirse nos sumidoiros, ecoando a saída de incendios de Dante.
Recoñece o totalitarismo da mente racional e atravésao.
Un poema é un batel saíndo ao mar desde o barco da sociedade que afunde.
Un poema é a sombra dun avión fuxindo sobre o chan como unha cruz escapando dunha igrexa.

A poesía aínda pode salvar o mundo transformando as conciencias

O libro remata cos dous manifestos populistas (de 1976 e 1978), dúas poderosísimas chamadas á insurreción, á acción poética e política, ao compromiso co mundo e coa liberdade. Non é esta, por certo, a liberdade neoliberal destilada do egoísmo economicista que enarbolan os novos fascismos, senón a vella liberdade que vai soldada á responsabilidade, esa potencia que crece en común cando nos xuntamos entre nós, e que, entre outras cousas, apela a facerse cargo tanto dun mesmo como da vida e do existente que nos rodea. Este libro de Ferlinghetti é ar fresco nos pulmóns do noso ánimo, alimento para os nosos intelectos esnaquizados, combustible para unha socialidade reventada por dous anos de pandemia e mesmo, iluminación e alento para calquera que se lance á aventura de escribir.

(Nota final: que marabilla de tradución!)